realizowane

Nowy projekt Stowarzyszenia INTERKULTURALNI PL oraz większości naszych europejskich partnerów z zakończonego projektu NEW ABC – ALPHABETICA ma na celu dostarczenie skutecznych rozwiązań umożliwiających dzieciom i młodzieży zagrożonym ubóstwem lub wykluczeniem społecznym dostęp do sztuki i edukacji artystycznej poprzez współtworzone i partycypacyjne działania badawcze.

W ramach projektu ALPHABETICA zostanie przeprowadzonych 12 pilotażowych działań w 8 krajach europejskich, których celem jest wzmocnienie transformacyjnego wpływu aktywnego uczestnictwa w społecznościowych działaniach artystycznych opartych na współtworzeniu. Badania pilotażowe obejmą środowiska szkolne oraz pozaszkolne, angażując dzieci i młodzież w wieku od 3 do 18 lat, a także dorosłych w różnym wieku.

Projekt opiera się na syntezie teorii młodzieżowych badań partycypacyjnych, teorii zmiany, pedagogiki troski (care), miłości (love) i zachwytu (enchantment), pedagogiki przeszłości, teraźniejszości i wyobrażonej przyszłości, a także podejścia pozahumanistycznego (more-than-human approach). Ramy te umożliwiają refleksyjną i pogłębioną eksplorację złożonej codzienności dzieci i młodzieży, oferując jednocześnie możliwości kreatywnej ekspresji i tworzenia znaczeń, uczestnictwa, rozwijania umiejętności oraz budowania relacji.

Projekt ALPHABETICA przyjmie podejście transformacyjne poprzez:

• Dostarczenie jakościowych i ilościowych danych na temat postaw wobec sztuki oraz jej postrzegania przez dzieci, rodziny, edukatorów i decydentów
• Zastosowanie partycypacyjnych i opiekuńczych podejść pedagogicznych w celu dokonania opartej na dowodach oceny instrumentalnych rezultatów edukacji artystycznej, jej transformacyjnego wpływu oraz możliwości przeniesienia efektów na inne obszary życia dzieci i młodzieży
• Kształtowanie i promowanie pedagogiki troski i zaopiekowania, która poprzez edukację artystyczną wspiera zaangażowanie w uczenie się przez całe życie
• Opracowanie opartych na dowodach rekomendacji dla polityki publicznej.

Polski zespół badawczy przede wszystkim jest odpowiedzialny za pakiet roboczy nr 3. Głównym celem WP3 jest systematyczne mapowanie i analiza istniejących dobrych praktyk, które zapewniają powszechny dostęp do sztuki i edukacji artystycznej dla dzieci i młodzieży. Ponadto WP3 dąży do opracowania kompleksowego programu szkoleniowego dla nauczycieli i edukatorów, skoncentrowanego na integracji edukacji artystycznej z formalnymi programami nauczania. Inicjatywa badawcza ma na celu identyfikację i rozpowszechnienie najlepszych praktyk oraz wyposażenie nauczycieli w narzędzia i strategie sprzyjające włączeniu społecznemu w edukacji artystycznej. Poprzez podniesienie tych praktyk z poziomu lokalnych eksperymentów do spójnej polityki edukacyjnej UE, badania mają przyczynić się do rozwoju edukacji artystycznej na szerszą skalę.

W ramach tych działań zespoły badawcze w poszczególnych krajach przeanalizują oficjalne programy nauczania na poziomie przedszkolnym, podstawowym, średnim i uniwersyteckim w swoich krajach. Celem jest zebranie danych i analiza integracji, pozycjonowania oraz struktury edukacji artystycznej w tych programach. Badania umożliwią porównanie między krajami, uwzględniając różnice kulturowe, społeczno-ekonomiczne oraz inne czynniki.

Każdy partner zorganizuje również  panele dyskusyjne z udziałem edukatorów i interesariuszy, aby omówić praktyczne wdrożenie metod edukacji artystycznej w szkołach. Celem jest identyfikacja i dokumentacja najlepszych praktyk oraz przeszkód w ich wdrażaniu. Będziemy dbali aby panele reprezentowały różnorodne środowiska społeczne, tak wielkomiejskie, jak i małomiasteczkowe i wiejskie. Mają one dostarczyć wiedzy o czynnikach ograniczających dostępność do wiedzy, nauki i działań z pola sztuki oraz możliwości ich przezwyciężenia – mają być jedną z podstaw dla modułu szkoleniowego nauczycieli oraz określenia wskaźników ubóstwa edukacyjnego. Celem tego ostatniego działania jest identyfikacja niedostatków w polityce i praktykach edukacyjnych, które prowadzą do wykluczenia dzieci z dostępu do edukacji artystycznej. Proces zbierania danych obejmie badania ankietowe (ponad 500 w każdym kraju) oraz jakościowe. Powstała siatka wskaźników będzie stanowić podstawę do kolejnych działań rzeczniczych oraz tworzenia modelu szkoleniowego.

Innowacyjny model szkoleniowy dla nauczycieli, ma na celu integrację edukacji artystycznej do ogólnej podstawy programowej oraz wykorzystanie tego rodzaju metod w przeciwdziałaniu ubóstwu edukacyjnemu. Moduł szkoleniowy obejmie następujące elementy:

• Zrozumienie czynników wykluczenia,
• Strategie integracji w programach nauczania,
• Podejścia pedagogiczne,
• Kompetencje kulturowe,
• Możliwości rozwoju zawodowego.

Końcowym celem naszych działań projektowych ma być podniesienie istoty edukacji artystycznej do poziomu polityki edukacyjnej. Zadanie to skoncentruje się na przekształceniu wyników projektu ALPHABETICA w konkretne wytyczne polityczne na poziomie krajowym i unijnym, mające na celu zmniejszenie wskaźników ubóstwa edukacyjnego. Działania obejmą:

• Prezentację wyników,
• Komunikację z ministerstwami edukacji,
• Propozycję wytycznych politycznych na poziomie UE.

W ramach projektu będziemy również prowadzić działania pilotażowe. Nasz pilot odwołuje się do wiersza Tadeusza Nowaka „Psalm o nożu w plecach” i nosi nazwę „Ja w cylindrze, ja boso”

Działania, które chcemy przeprowadzić z młodzieżą licealną w trzech różnych środowiskach społecznych będzie dotyczył zagadnienia, w jaki sposób włączenie (lub intensyfikacja) kontaktów ze sztuką w ramy formalnej edukacji wpłynie zarówno na szkolną, jak i pozalekcyjną sferę życia uczniów, w tym na takie aspekty jak: wiedza, samoocena, samodzielne podejmowanie decyzji dotyczących zaangażowania w sztukę i kulturę, pewność siebie w tym zaangażowaniu, niezależne próby ekspresji artystycznej, wybór kierunku akademickiego, aspiracje, myślenie krytyczne itp. Innymi słowy, celem pilotażu jest zbadanie potrzeb nastolatków (w wieku 15–18 lat) związanych z ich kontaktem ze sztuką, identyfikacja barier w dostępie do niej, rozpoznanie ich preferencji oraz określenie roli sztuki w ich życiu (zarówno w edukacji, jak i życiu osobistym). Ponadto, pilotaż oceni, w jaki sposób działania artystyczne, w których uczniowie uczestniczyli i które współtworzyli w ramach działań pilotażowych, wpłynęły na ich podstawowe potrzeby i aspiracje, a także na ich wybory i życiowe ścieżki.

Projekt ALPHABETICA rozpoczął się w styczniu 2025 roku i potrwa do czerwca 2028 roku. Realizowany jest w ramach programu Komisji Europejskiej Horizon Europe (European Research Executive Agency REA – konkurs Horizon Europe – HORIZON-CL2-2024-TRANSFORMATIONS-01, nr grantu: 101177819).